ماجراجویی‌های شیردال

خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه میراث فرهنگی- کسبه عودلاجان دیگر تاب و توان تحمل پاریس شدن را ندارند. نزدیک یک سال و هفت ماه پیش بود که مسئولان شهرداری و سازمان میراث فرهنگی تهران وعده دادند که عودلاجان ظرف 6 ماه همچون شهر- موزه پاریس ‌شود. حالا ماه‌ها بر عودلاجان آمده و رفته است، شهرداری به تازگی مرمت کف را شروع کرده. مرمتی که بیش از یک ماه است، کار و کاسبی مغازه‌داران را تخته کرده است.

هنوز کابوس پاییز 91 در خاطره کسبه عودلاجان باقی‌مانده که پاییز 92 هم از راه رسید. سال گذشته همین روزها بود که انباشت زباله در قلب بافت تاریخی و تجمع معتادان به دلیل مرمت نیمه کاره، امان از کسبه عودلاجان بریده بود. حالا بعد از آن دوره طولانی توقف پروژه ساماندهی عودلاجان، عملیات کف‌سازی از سوی شهرداری منطقه شروع شده است و معلوم نیست که اگر با همین روند کنونی پیش برود، بار دیگر چه دردسرهایی پیش روی اهالی این محله قدیمی قرار می‌گیرد.

به گزارشchn، سوم خرداد سال گذشته بین شهرداری، سازمان میراث فرهنگی تهران و کسبه تفاهم نامه ای امضا شد که بر اساس آن هر کدام از این نهادها و گروه‌ها اعتبار مشخصی را پرداخت کرده و در اجرای عملیات مرمت سهیم می‌شوند. اکنون پس از گذشت این همه مدت شهرداری به تازگی مرمت کف که از جمله تعهدات این نهاد بود را آغاز کرده است.

یکی از کسبه بازار به chn می‌گوید که کارگران شهرداری کف بازارچه عودلاجان را کندند و رفتند. حالا یک ماه است که کسی نمی‌آید، کاری برای مرمت و ساماندهی آن انجام دهد، انگار که وضعیت ما چندان برای کسی مهم نیست.

یزد، دچار بحران فقدان هویت و تاریخ شده است. آخرین مشاهدات خبرنگار chn از این شهر نشان می‌دهد که در طول سال گذشته، ده‌ها خانه تاریخی شهر کهن یزد با بادگیرهای شان برای همیشه با خاک یکسان شدند. خانه‌‌های خشت و گلی چند طبقه با بادگیرها و گنبدهای ارزشمند که تصویر ذهنی میلیون‌ها ایرانی و خارجی از شهر کهن بادگیرها بوده است. حالا خرابه‌هایی پیش روست که مهمان زباله‌های شهری است.

شهر تاریخی که همه جهانیان آن را به خانه‌های تاریخی و بادگیرهایش می‌شناختند، حالا دارد از این تصویر خالی می‌شود. دیگر نمی‌توان به کارت پستال‌هایی که از شهر یزد دست به دست می‌چرخد، دل خوش ساخت. یزد، دیگر آن یزد نیست. دارد شهر خرابه‌ها می‌شود و در این خرابه‌ها تنها امید پیدا کردن استمرار حیات و تاریخ‌ باقی‌مانده‌است. آنچنان که کارلوس فوئنتس کنستانسیا می‌گوید.

آنچه امروز خبرنگار CHN روایت می‌کند، واقعیت تلخی از بافت تاریخی یزد است. دیگر آن تصویر جادویی از شهر تاریخی کهن نیست. دیدار از خانه‌های تاریخی یزد آن هم در دل بافت تاریخی این شهر که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، نشان می‌دهد که دیگر یزدی‌ها نمی‌توانند به خانه‌های تاریخی شان فخر بفروشند.

در ماه‌های گذشته به دلیل توسعه امامزاده جعفر، یزد با تخریب‌های وسیعی رو به رو شد. بسیاری از خانه‌های تاریخی فرو ریختند. به طوریکه دوستداران میراث فرهنگی، دانشجویان، استادان و مردم یزد دیگر تاب نیاورند. در برابر این همه فروپاشی هویتشان ایستادگی کردند؛ این ایستادگی هم نتیجه داد و طرح متوقف شد. اما تخریب‌های یزد به همین جا ختم نمی‌شود. کافی است که در کوچه پس کوچه های باریک آن بچرخید آن وقت است که فاجعه بار دیگر خودش را نشان می‌دهد.

تخریب‌هایی که در این گزارش آورده شد، حاصل مشاهدات عینی خبرنگار CHN در یک روز بازدید از بافت تاریخی این شهر است. طی سال‌های گذشته خانه‌های بسیاری در یزد تخریب شدند که گزارش‌های متعددی آورده شده است. اگر قرار باشد، فهرستی از این خانه‌ها تهیه شود، کار به درازا می‌کشد؛ اما شاخص‌ترین خانه‌های تخریب شده در چند ساله گذشته از این قرار است: خانه تاریخی ابریشمی، شمس ابرکوه، خانه مشفق،محمد مروج، خادم، بحری‌ها و دانشمندی‌ها، کاروانسرای ابوالقاسم.

شیردال پا به خاک ایران گذاشت و حواشی پیرامونش گُل کرد. از صبح امروز، شنبه 6 مهرماه بحث‌های زیادی درباره اصل بودن شی شکل گرفته که هیچ‌کدام نظری مبتنی بر بررسی علمی و کارشناسی نبوده‌است. برخی معتقدند که شیردال تقلبی‌است، اما پاسخ‌های دقیق به آزمایش‌های موزه ملی بازمی‌گردد که طی روزهای آینده اعلام می‌شود.

بدن شیر و سر عقاب با بال‌های نگشوده و سه جام در سه طرف، مشخصات شی‌ای است که به نام شیردال یا ریتون، پس از 10 سال به ایران بازگشته‌است. شی‌ای که از بدو ورود، بحث‌های زیادی درباره واقعی بودن یا نبودن خود براه انداخته‌است.

به گزارش CHN در سال 2003 گمرک نیویورک اقدام به ضبط شی‌ای تاریخی، احتمالا متعلق به دوره مادها کرد. شی‌ای که گفته می‌شود از یک قاچاقچی آثار تاریخی گرفته شده و در تمام این مدت در خزانه وزارت امورخارجه آمریکا نگهداری می‌شده‌است.

خبر کشف این شی باعث شد تا دعوای تازه‌ای میان دوستداران میراث فرهنگی و فعالان این حوزه با دولت آمریکا شکل بگیرد و حالا پس از آن‌همه دعوا، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، در نخستین سفر خود به نیویورک، با گرفتن این شی از وزارت امور خارجه آمریکا، به ایران بازگشته و صبح امروز آن‌را در فرودگاه مهرآباد تهران در حضور جمعی از خبرنگاران رونمایی کرد.

اما ورود این شی به خاک ایران بدون حواشی نبود. ادعای تقلبی یا اصل بودن شی از صبح امروز محافلی را در فضای رسانه‌های اجتماعی پدید آورده‌است. برخی پژوهشگران معتقدند که این شی تقلبی است؛ اظهار نظری که بدون لمس شی و بررسی علمی صورت گرفته‌است.

آنچه قطعی به نظر می‌رسد، این است که موزه ملی ایران باید پس از تحویل شی و انجام بررسی‌ها و آزمایش‌ها علمی، پاسخ روشنی درباره واقعی یا تقلبی بودن آن اعلام کند. پس تا پیش از این مهم هرنوع اظهار نظری درباره اصل بودن یا نبودن شیردال غیرتخصصی است.